Wymiana oleju w skrzyni biegów to nie kaprys, ale fundament prawidłowego i niezawodnego działania samochodu. Choć kierowcy koncentrują uwagę przede wszystkim na oleju silnikowym, nie można tego pierwszego ignorować. Przestarzały olej przekładniowy do skrzyni biegów sprawi, że szybko odczuwalne będą problemy z funkcjonowaniem samochodu.
Nie ma więc żadnych wątpliwości, czy wymieniać olej w skrzyni biegów. Tego typu konserwacja powinna być traktowana na równym poziomie z innymi pracami związanymi z serwisem samochodu. Smarowanie skrzyni biegów zapobiega jej przegrzaniu, a wybór nieprawidłowego środka lub - co gorsze - ignorowanie potrzeby wymiany, doprowadzi do awarii. To szczególnie istotne po kilku latach użytkowania samochodu. Słabsze jakościowo oleje tracą kilkadziesiąt procent ze swoich właściwości już po 4-5 tys. km. Ten tzw. efekt starzenia się oleju to jeden z najczęściej bagatelizowanych problemów polskich kierowców.
Jaki olej do skrzyni biegów będzie najlepszy? W tym przypadku szczególnego znaczenia nabiera teoria o tym, że na jakości nie warto oszczędzać. Tanie oleje nie zapewnią wystarczającej ochrony; lepsze - np. syntetyczne ATF - będą droższe, ale i skuteczniejsze. Zapewniają m.in. szeroki zakres temperatur optymalnego działania, bezproblemowe działanie przekładni czy redukcję efektu ścierania poszczególnych elementów narażonych na kontakt podczas pracy. Warto zwrócić uwagę na dłuższy okres działania. Choć ATF są droższe, zapewniają lepszy czas ochrony międzyserwisowej. Pozorne oszczędności mogą doprowadzić zaś do remontu skrzyni biegów, którego koszty mogą iść w tysiące zł.
Ręczne skrzynie biegów wymagają różnego rodzaju olejów - przy wyborze trzeba przeanalizować je pod kątem lepkości oraz klasy jakości. W obu przypadkach ważne, by zastosować preparaty zgodne z założeniami producenta pojazdu, ponieważ nieprawidłowe właściwości mogą np. ograniczać prawidłową synchronizację poszczególnych elementów.
Klasy lepkości, określane jako SAE, są szczególnie istotne w kontekście temperatur. Zimą najniższa stosowana lekkość to 70 W; najwyższa sięga 85. Z kolei latem stosowane oleje mają szersze granice - od 85 do 140 W.
Drugim wskaźnikiem, na który warto zwrócić uwagę, jest klasa jakości oleju przekładniowego. Kryje się pod skrótem GL oraz cyfrą. Ta ostatnia jest kluczowa. O ile do aut starszych, wyprodukowanych przed ponad dekadą, wystarczy olej do skrzyni biegów na poziomie GL4, tak w nowszych niezbędny jest już GL5.
Tej zasady należy ściśle przestrzegać. Dobór oleju do skrzyni biegów jest pod tym względem szczególnie istotny ze względu na zastosowanie w nim dodatki. One, ze względu na stopień reakcji z mosiądzem, dostosowane są wyłącznie do technologii stosunkowo nowej. Auta wyposażone w mosiężne elementy - a więc ze skrzyniami starszego typu - powinny mieć odpowiednio dostosowany preparat GL4.
Tu odpowiedź jest prosta - zgodnie z sugestiami producentów. Trzeba tu jednak zachować - podobnie jak na drodze - zasadę ograniczonego zaufania. Choć niektórzy producenci samochodów znacząco rozszerzają czasokres używania pojazdu bez wymiany, warto przyjąć własne granice. Przyjmuje się, że jeśli do konserwacji nie doszło wcześniej, wymiana oleju w manualnej skrzyni biegów powinna nastąpić przed osiągnięciem pułapu 100 tys. pokonanych kilometrów. W kolejnym etapie smar powinien być kontrolowany pod kątem jakości i lepkości co kilkadziesiąt tys. km. Przyjmuje się, że weryfikacja co 30-50 tys. km wystarczy do tego, by pojazd był pod tym względem odpowiednio zabezpieczony.
Można to oczywiście zrobić samodzielnie, jednak - dla pewności - warto skorzystać z usług profesjonalnego mechanika. Odnaleźć trzeba korek wlewowy. Znajduje się po prawej stronie - patrząc od przodu auta - skrzyni w okolicach nadkola. Niezbędny do całej operacji będzie klucz umożliwiający jego odkręcenie. Decydując się na dolanie oleju do skrzyni biegów, należy zwrócić uwagę na to, by miał te same parametry lepkości jak dotychczasowy.
